اهداف رسیدگی به حسابهای و اسناد دریافتنی :
اصول حسابداری :
1- در صورتی میتوان مبالغی را تحت عنوان دریافتی در حسابها ثبت نمود که طلب از اشخاص محقق شده و مستندات کافی دال بر تحقق طلب در اختیار شرکت قرار داشته باشد ( قبولی بدهکار ) .
2- آنچه در حسابها ثبت می شود مبلغ مطالبات می باشد ( مثلاً بهای توافق شده در مورد فروش کالا ) لیکن آنچه در تاریخ ترازنامه در صورتهای مالی درج می گردد ، ارزش یا میزان قابلیت وصول مطالبات است .
3- در مورد مطالباتی که نسبت به وصول تمام یا قسمتی از آنها اطمینان حاصل نشود باید به همان میزان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ( ذ.م.م ) در حسابها منظور گردد.
4- در صورت قطعی شدن عدم وصول مطالبات مذکور بعنوان مطالبات سوخت شده تلقی و از حسابها حذف می گردند .
اهداف رسیدگی حسابهای و اسناد دریافتنی:
هدف اطمینان از قابل وصول بودن آنها است لذا لازم است رسیدگی هایی اعمال شود که بتوان اثبات نمود که آیا :
1- کلیه مطالبات متعلق به واحد مورد رسیدگی به نحو مناسب در صورتهای مالی طبقه بندی و افشاء شده است.
2- وجود مطالبات به استناد اسناد و مدارک مثبته کافی محرز بوده و مانده های پایان دوره بیانگر مطالبات واقعی ثبت شده است .
3- ارزش مطالبات براساس اصول متداول حسابداری( خالص ارزش بازیافتنی ) در ترازنامه ارائه شده است .
4- براساس اسناد و مدارک ذخیره کافی جهت اقلام مشکوک الوصول در نظرگرفته شده و همچنین مطالبات لاوصول نیز از حسابها حذف شده است .
5- پیش پرداختهای هزینه ، بیانگر هزینه های است که به نحو معقول انتظار میرود در دوره های آتی واحد تجاری از آن بهره مند گردد .
برنامه رسیدگی حسابهای و اسناد دریافتنی:
1- تهیه صورت ریز بدهکاران تجاری و در صورت تجزیه سنی آنها( جهت محاسه ذ.م.م ) و یا اخذ آنها از مشتری .
2- جمع صورت ریز فوق الذکره را آزمایش و با مانده حساب بدهکاران تجاری در دفاتر مقایسه نمائید .
3- باتوجه به درجه اطمینان از وجود کنترلهای داخلی مطلوب ، تعدادی از مانده های عمده حسابها و همچنین از هر چند حساب یکی از آنها بدون توجه به بزرگی یا کوچکی مانده انتخاب کنید . در مورد حسابهای منتخب شده اقلام تشکیل دهنده را در هر مورد تعیین و به شرح زیر رسیدگی کنید :
3-1- اطمینان از ماهیت تجاری بودن آنها( سایر سرفصلها مانند پیش پرداختهای دارائی ثابت یا هزینه در این حساب ، منعکس نشده باشد ) .
3-2- صورت حساب فروش کالا ، برگ خروج کالا ، رسیدمشتری برای هر قلم ثبت بدهکار در این حساب را مشاهده و بررسی شود.
3-3- با توجه به شرایط فروش به مشتری میزان ذ.م.م را تعیین کنید و لیست تعیین شده باید توسط سرپرست کار یا مدیران شرکت مورد مذاکره قرار گرفته و نتایج قطعی در آن قید گردد و سپس این نتایج در کاربرگ مربوطه به اسناد اصلاحی پیشنهادی درج گردد .
3-4- حساب بدهکاران در سال مالی بعد مورد رسیدگی قرار داده و از وصول به موقع اینگونه طلبها مطمئن شوید.
4- شرایط قراردادهای عمده فروش را بررسی کرده و نحوه اجرای آنها را مورد کنترل قرار دهید .
5- دقت نمائید ثبت تاریخهای پایان سال مالی در حساب بدهکاران را از یک طرف و حساب فروش را از طرف دیگر در سال مالی برگشت نشده باشد .
6- کنترل فعل انفعالات بین حسابهای بدهکاران و سایر حسابهای دریافتنی ، پرداختنی ، دارائیها و ...
7- روش انقطاع زمانی پایان سال را برای اطمینان یافتن از اینکه فروش و بدهکاران در دوره مالی مربوطه ثبت شده اند مورد رسیدگی آزمایشی قرار دهد.
8- ارسال تائیدیه ( نتایج درخواست تائیدیه را خلاصه کرده و قابل قبول بودن نتایج حاصله را مورد ملاحظه قرار دهید ) .
بدهکاران کارکنان :
بدهی کارکنان به شرکت ممکن است یکی از دو مورد زیر باشد.
1- وام دریافتی 2- مساعده حقوق
در رسیدگی به وام موارد زیر قابل ذکر است :
1- مشاهده مصوبه هیئت مدیره یا تصویب مقام مسئول در مورد وام پرداختی
2- گیرنده وام از کارکنان شرکت باشد .
3- اطمیان از رعایت کلیه مقررات و از جمله اخذ تضمین لازم و ثبت تضمین در حسابهای انتظامی .
4- دقت در کسر به موقع اقساط از حقوق کارکنان .
5- پی گیری و وصول اقساز در دوره مالی بعد .
6- اخذ تائیدیه از کارکنان مبنی بر تائید مانده بدهی آنان .
در مورد مساعده حقوق معمولاً مانده قبل از پایان سال مالی باید تسویه شود در این غیر اینصورت علت بررسی شود .
اسناد دریافتنی نزد شرکت :
1- اخذ صورت ریز براساس نام متعهد و سر رسید آنها ( لیست سنی ) .
2- مشاهده عینی در پایان دوره یا در تاریخ رسیدگی .
3- اخذ تائیدیه برای اقلام عمده .
4- اطمینان از قابلیت وصول بودن در مورد اقلام سررسید شده و وصول نشده علت را بررسی نمایئد ودر صورت مشکوک الوصول بودن باید ذ.م.م کافی در نظر گرفته شود .
سپرده ها :
1- اخذ صورت ریز و کنترل جمع آنها و مقایسه یا مانده طبق دفاتر.
2- اطمینان از استرداد سپرده های بانکی اعتبار اسنادی بعد از ترخیص کالا ، در خصوص ارقام مسترد نشده علت عدم استرداد آن مشخص شود .
3- پی گیری وصول سپرده ها در سال مالی بعد .
4- در مورد سپرده های از قبیل سپرده آب و برق و تلفن و تلکس و ... کلیه اسناد مربوط به ایجاد آنها مشاهده شود .
5- اطمینان از قابل استفاده بودن سپرده توسط شرکت .
پیش پرداختها :
1- اخذ صورت ریز و کنترل جمع آنها و مقایسه یا مانده طبق دفاتر.
2- در مورد پیش پرداخت دارایی ثابت ، مبالغ را با مدارک پرداخت و قرارداد مربوطه مطابقت شود .
3- پی گیری بعد از پایان سال مالی دال بر تحویل دارایی ثابت به شرکت.
4- در مورد پیش پرداخت خرید کالا ،پرداختها با مدارک و قرارداد مربوطه کنترل شود .
5- در مورد پیش پرداخت هزینه ، اسناد مربوطه را رسیدگی نموده و تفکیک بین هزینه های سال جاری و پیش پرداخت هزینه به عمل آید.
6- در مورد هزینه های اجاره و بیمه که بستگی به مدت دارد بررسی و دقت شود که پیش پرداخت هزینه های مزبور در هزینه های سال جاری منظور نشده باشد .
7- ارسال تائیدیه .