اصول حسابداری :
1- رقم موجودی نقد و بانک نشان دهنده کلیه وجوه نقد متعلق به موسسه به هرصورت و و در هر مکانی که نگهداری میشود.
2- روش مورد عمل درباره نقد و بانک در طی دوره روش نقدی است و نه تعهدی یعنی حسابهای مربوط به این سرفصل تنها باید در زمان قطعیت پرداخت وجود بستانکار و در زمان قطعیت دریافت بدهکار گردند.
3- سرفصل مزبور درترازنامه باید دربرگیرنده کلیه وجوهی باشد که درتاریخ ترازنامه اختیار استفاده آنها در حیطه قدرت شرکت باشد. مانند : صندوق ، وجوه واریزی به حساب بانک شرکت و تنخواه گردان و ...
اهداف رسیدگی :
1- کلیه وجوه نقدینگی در صورتهای مالی در تاریخ ترازنامه موجود باشد .
2- ارزش وجوه نقد متعلق به واحد مورد رسیدگی در تاریخ صورتهای مالی متکی به اسناد و مدارک مثبته و طبق اصول متداول حسابداری منعکس گردیده باشد .
3- مالکیت واحد مورد رسیدگی بر کلیه وجوه نقد به استناد مدارک مناسب محرز بوده و هرگونه محدودیت در استفاده آنها باید در صورتهای مالی افشاء شود.
4- مبالغ مندرج در ترازنامه به نحو صحیح طبقه بندی و افشاء شده باشد .
برنامه رسیدگی بانکها:
1- اخذ لیستی از مانده حسابهای بانکی از مشتری وتهیه آن و همچنین ارقام مقایسه ای سال قبل
2- اخذ صورت مغایرت بانکی ( کنترل داخلی مطلوب ، نیاز به تهیه صورت مغایرت بانکی ماهانه دارد) و انجام کنترلهای زیر :
2-1- کنترل جمعهای صورت مغایرت
2-2- مطابقت مانده حساب بانک طبق صورت حساب با مانده حساب دردفتر معین .
2-3- مطابقت مانده صورت حساب بانک طبق صورت مغایرت با مانده مندرج در صورتحساب بانک
2-4- مشخص نمودن اقلام باز بدهکار و بستانکار صورتحساب بانک و پی گیری و تعیین واریز آنها .
2-5- مشخص نمودن اقلام باز بدهکار و بستانکار دفتر معین بانک و پی گیری و تعیین واریز آنها.
2-6- بررسی تعدادی از فعل و انفعالات بین حسابهای بانکی و یا بین حساب بانک و صندوق.
2-7- بررسی چکهای واخواستی و پی گیری شرکت جهت وصول آنها.
2-8- رسیدگی به حسابهای جاری بانکها و موارد زیر نیز باید مدنظر قرارگیرد:
2-8-1- ماهیت حساب جاری و هدف از افتتاح آن .
2-8-2- مشاهده عینی مدارک و کارت افتتاح حساب جاری و اخذ مجوز افتتاح .
2-8-3- بررسی دسته چک ومشاهده عینی چکهای باطله و دقت در عدم ثبت آنها در دفاتر و علت ابطال آنها.
2-8-4- کنترل مقطعی از چکهای صادره در دفاتر از نظر ترتیب صدور و ثبت آنها .
2-8-5- Cut-Off حساب جاری بانکها .
2-8-6- سندرسی نمونه ای از اسناد بدهکار و بستانکار حساب بانکها به ویژه در پایان سال.
2-8-7- ارسال تائیدیه و بررسی پاسخ واصله از نظر مطابقت با صورتحساب بانک و پی گیری مغایرت احتمالی .
اثبات موجودی صندوق :
1- شمارش صندوق در پایان سال ( درصورت امکان ) و در غیر اینصورت شمارش به تاریخ روز و مطابقت باحسابهای صندوق و سپس مانده صندوق در پایان سال را اثبات نماید ( حتی الامکان وجه نقد باید در پایان سال مالی به حساب جاری بانک شرکت واریز گردد )
2- در صورت عدم شمارش صندوق در پایان سال ، اخذ تائیدیه که به امضایی یکی ازمقامات شرکت ، صندوقدار حسابرس برسد در موقع شمارش علاوه بر پول نقد ، اسناد پرداختی هم که هنوز در حسابها ثبت نشده را نیز باید به جمع موجودی صندوق اضافه نمود .
3- بررسی کنترلهای داخلی اعم از وجود یا عدم احراز.
اثبات موجودی تنخواه گردان :
تنخواه دار کسی استکه مبلغی وجه نقد در اختیار وی قرار داشته باشد تا براساس مقررات و شرایط مربوط نسبت به انجام هزینه اقدام نماید . در رسیدگی به حساب تنخواه گردان موارد زیر قابل ذکر است:
1- اخذ صورت ریز دارندگان تنخواه در پایان سال ( حتی الامکان موجودی تنخواه گردان ، باید در پایان سال مالی به حساب جاری بانک شرکت واریز گردد ).
2- بررسی نوع تنخواه گردان ( ثابت یا متغییر)
3- دقت شود مبلغ تنخواه در اختیار کسانی قرارداشته باشد که با توجه به شغل آنها نیاز به داشتن تنخواه احساس شود.
4- لازم است از دارندگان تنخواه تضمین کافی و متناسب با مبلغی که در اختیار دارند اخذ شود و مبلغ تضمین باید در حسابهای انتظامی بصورت آماری ثبت شود.
5- بررسی مجوز پرداخت تنخواه که به تائید مقامات ذیصلاح شرکت رسیده باشد ( اقلام بدهکار تنخواه گردان )
6- تعدادی از اسناد هزینه انجام شده از محل تنخواه گردان ( اقلام بستانکار تنخواه ) را سندرسی شود( از نظر کفایت مدارک ومحاسبات و امضاهای مجاز)
7- دقت در مبالغ پرداختی در وجه دارندگان تنخواه متناسب با هزینه های انجام شده باشد( تعیین پرداختهای هر ماه و مقایسه با رقم هزینه انجام شده همان ماه )
8- شمارش تنخواه گردان در پایان سالو یا در تاریخ رسیدگی و تهیه صورت جلسه مربوطه که به امضای دارنده تنخواه ، حسابرس و یکی از مقامات موسسه رسیده باشد.
9- اخذ تائیدیه از دارنده تنخواه گردان